Ekelesia wa nzambi lelu ntshinyi?
7.1 Muaku eu "ekelezia" udi unvuisha tshinyi?
Mu buena gelika muaku "ekklesia" udi mukudimuna bu ekelesia anyi disangisha, anyi nsangilu, udi unvuisha "bapatula (ku dibikila) mu…". Nunku, Ekelesia wa Nzambi, kipatshila kende kakena ka pa buloba nansha. Udi ne dibikila dia mu diulu, mupatudibuemu mu ba pa buloba bua kuikala wa Kilisto.

7.2 Ekelesia idi bungi munyi?
Dî dia Nzambi didi dimanye anu Ekelesia umue. Ekelesia eu umuepele, udi bukua bana ba Nzambi buonso ba buloba bujima, baledibue tshiakabidi, bakitabusha pakunvuabu lumu luimpe lua lupandu luabu (Efeso 1. 13).
Bakasangishibua buonso buabu ku bukole bua Nyuma muimpe, bua kuikalabo mubidi umue, ke bua kuikala tshitupa tshia bulongodi kampanda nansha: (ba pentekotiste ba batiste…) (Bienz. 2. 47; 1 Kol. 12. 13 n" Efeso 1. 23).

7.3 Ekelesia udi mubangishe tshikondo kayi?
Ekelesia udi mubangishe tshikondo tshia Pentekoste dituku dia kapueka Nyuma Muimpe, matuku 50 mamane kupita, kunyima kua dibika dia Mukelenge.
- Kadi mbua tshinyi kakadiku(ekelesia) kumpala kua dituku adi?
Ekelesia kakadi muanze kubanga lukasa kumpala bualu bua, biakadi bikengela bua Kilisto afue diambedi, abike, (ku lufu luandi ne dibika, akumbashe mudimu wa bupikudi) ne kunyima atumbishibua, kumpala kua Nyuma Muimpe kupueka pa buloba ((Yone 7. 37-39). Mu Matayo 16 budi bualu budi bulua kumpala: "pa dibue edi nengibake Ekelesia wanyi" ‘nv. 18).
- mbua tshinyi kakadi (ekelesia) mua kuledibua kunyima?
Ekelesia bulelela, wakaledibua dituku dia Pentekoste mu Bienzedi 2, bualu bua tudi tubala kundekelu kua shapita ne: " ku dituku ku dituku,Mukelenge wakadi usangishasha kudibo (bena ekelesia), bakuabo bakadi basungidibua.
7.4 Dipungila dikulukulu didi diakula bua "Ekelesia" anyi?
Nansha kakese. Mukanda wa Nzambi udi wamba ne, mbualu busokoka bua Kilisto ne Ekelesia kabuakadi "bumanyishibua" mu bikondo bikuabo (Efeso 3. 5).
Mupostolo Paulo ke wakapeshibua mudimu wa kubumanyisha. Udi wamba bua bualu buandi nkayandi ne: "kundi meme, udi mutambe bansanto buonso kupuekela, bakampa ngasa eu bua meme kuambila ba bisamba bia bende bua bubanshi bua Kilisto budibo kabai bamanye mua kuidikisha, ne bua kumuenesha ku mesu kua bantu buonso dilonga dia bualu buakadi busokoka" (Efeso 3:8, 9). Dipungila dikulukulu didi diakula bualu bua Ekelesia anu mu
mindidimbi (bu tshileshelu mu Eva [1], mu Lebeka [2]). Kadi – katuyi ne dibuluibua dia dipungila dipia-dipia, muntu nansha umue kakadi mua kumanya mu mindidimbi ei bulelela bua Ekelesia.
1 Bu muakaladika Yehowa Nzambi Adama tulu bua kufuka Eva, tulu etu tua Adama tudi mundidimbi wa lufu lua Mukelenge Yesu Kilisto bua Ekelesia kulupuka.
2 Abalahama udi tshinfuanyikishi tshia Nzambi Tatu; Isaka (ku didifila diandi bu mulambu) udi tshinfuanyi tshia Mukelenge Yesu; Muena mudimu wa Abalahama udi tshinfuanyi tshia Nyuma muimpe udi ukebela Muana wa Mukelenge wende Mukashi. Anu mu shap. udibu bafila Isaaka bu mulambu, ke mudibu bakula bua kuledibua kua Lebeka (Gen. 22. 9, 10, 23).

7.5 Badi benza Ekelesia mbanganyi? Anyi:
Buonso badi bitabusha ku lumu luimpe lua lupandu luabu, ku ditabusha" (Efeso 1. 13). Bena yuda ne bena gelika bakamana kuasangishibua mu mubidi umue (1 Kol. 12. 13).
7.6 Mushindu kayi wakulua tshitupa tshia mubidi wa Kilisto?
Kakuena bualu kampanda bukuabu bua kuenza to. Pa udi mumane kuitabusha, ukadi mumane kulua tshitupa tshia "Ekelesia(anyi nsangilu) wa Nzambi udi ne muoyo" mumanyike mu dipungila dipia-dipia. Kabuena bualu bua kudilamatshisha kudi mukokeshi kampanda (leader) nansha, anyi ku tshisumbu tshia bantu. Muena kuitabusha mulelela udi tshitupa tshia mubidi wa Kilisto (1 Kol. 12.12, 13).

7.7 Bua tshinyi dipungila dipia-dipia didi diangata mindidimbi bua kunvuija Ekelesia?
Mushindu kayi wa kunvuisha Kayeke (pygmée) ka mu ditu dinene tshidi ndeke (avion), padiye kayi muanze kumumanya?
Anu bangate mundidimbi wa tshintu tshidiye mumanye bimpe, nunku tudi mua kumunvuisha tshidi ndeke. Bua kumunvuija ndeke tudi mukuangata misangu mikuabu tshilejelu ne, ndeke udi ufuanangana ne Nyunyi munene, kadi yeye udi mu tshiamua ne kena mua kuikila pa mitshi nansha, udi unua anu Essence pa muaba wa mai,…Ebi bidi mua kupesha mutua eu lungenyi nasha lukese, pa ngikadilu wa ndeke.
Mushindu umue kabidi udi Nzambi wangata bileshelu itudi bamanye bimpe (tshileshelu: Ekelesia udi mubidi, udi mukashi, wa nzubu) bua kutunvuisha tshidi Ekelesia muikale).

7.8a Tshidibu basue kuamba ku ekelezia udi mubidi wa Kilisto ntshinyi?
Padi Nzambi wakula bua Ekelesia bu mubidi bidi buinvuija ne:
- Tudi bonso bashilanganene bu bitupa bia mubidi ne tudi ne midimu mishilangane.
- Kudi buobumue, bulelela bu mudi bitupa bia mubidi bienza mudimu mu buobumue.
- Ne bualu budi butambe mushinga budi ne, Kilisto udi mutu (nfumu) wa mubidi (utangile L.3.10).

7.8b Tshidibu basue kuamba ku Ekelesia bu Nzubu wa Nzambi?
Mu nzubu yonso, malu adi malongola bilondeshele disua dia nfumu wa nzubu. Ke mudi bua nzubu wa Nzambi.
- Bulongolodi bilondeshele diisua dia Nzambi budi ne bua kunemekibua (1 Tim. 3. 15)
- Butumbi buikale buende nkayende (Mis. 26. 8).
- Bionso bikale bia tshila (Mis. 93. 5).
Mifundu ei yonso idi ya mu Mukanda wa Misambu. Idi yakula bua Ntempelo wa Nzambi mu dipungila dikulukulu. Kadi idi itulesha ne, tshinemu, butumbi, ne tshijila, bidi bishikame mu nzubu sa Nzambi. Lelu, ekelezia ke udi Nzambi mushikame.

7.8c Tshidibu basue kuamba ku Ekelesia bu Mukashi wa Kilisto?
Mukaji udi mu malanda ne majinga mashemakane. Tshinfuanyi etshi paditshi tshiakula bua Kilisto ne ekelesia, tshidi tshileja dinanga didi Kilisto nadi kudi ekelesia (Efes. 2. 25). Ne ekelesia kena mua kuabanya dinanga, anyi dikokela diende kudi kilisto ne tshintu tshikuabu nansha, kadi didi ne didi ne tshia kuikla anu bua Kilisto (2 Kol. 11. 2). Ne mukaji udi anu ne dijinga dimue dia: dia mulume wende kulua " Amen lua Mukelenge Yezu (Buak. 22. 17, 20).

7.9 Tsiambilu tshia "Ekelesia wa Nzambi udi muaba kampanda" tshidi tshisuakuamba tshinyi?
Bidi bikengela kumanya ne mubidi wa Kilisto udi ne tshimuenenu tshia buloba bujima (Efes. 1. 2), ne tshimuenenu tshia kaba kamue (1 Kol. 12. 27) – tshitudi natshi bualu apa. Ekelesia wa kaba kamue udi tshimuenenu tshia Ekelesia wa buloba bujima.
Nunku ekelesia (anyi nsangilu) wa kaba kampanda, udi usangisha bana ba Nzambi buonso badi basanganyibua mu musoko au. Nsangilu eu udi tshitupa tshia ekelesia wa Nzambi (tangila L. 7. 2). Matuku makuabu mashale, (mu tshikondo tshia dipungila dipiadipia) biakadi bipepele bua kumona ekelesia (anyi nsagilu) udi muaba kapanda. Bualu bua bena kilisto buonso bakadi badisangisha mu muaba anu umue. Bakadi namanyike buonso buabu. Wakadi
kayi muena ditabusha; kakadi ne bukitu bua kudisangisha kudibu nansha (Bienz. 5. 12). Pakadibu bavulangana mu muaba umue au, bakadi badisangisha mu nzubu mishilashilangane, kadi bakadi benza malu mu buobumue munkatshi muabu.
Kadi matuku aa, malu adi mabuelekane (kadi nmalongeshaa Nzambi adi ashala muomumue). Bantu bakamana kuenza bidibu babikila ne ekelesia, bisumbu bisjilashilangane, ne bulongolodi ne malu makuabu, babueja ne mushinga munene wa mushindu wa kulua tshitupa tshia bulongolodi ebu (bishilangane ne kuikala tshitupa tshia mubidi wa Kilisto) Kubangila mu matuku au, mushindu kayi mukumbane wa "kumona" anyi wa "kuleja" ekelesia anyi (nsangilu wa Nzambi udi mu muaba kampanda lelu? Anu mu kudisangisha bilondeshele mifundu udi ya tshijila, popanue nebuonso badi badilongolole bua kuenza nunku, kadi katuyi tupua muoyo ne aba badi badisangisha mu muaba au, kabena nkayabu benza ekelesia wa buloba bujima to.

7.10 "Kudisangishe mu dina dia Mukelenge" kudi kunvuisha tshinyi?
Muena kilisto, udi muntu udi ujinga kuenza malu onso mu dina dia Mukelenge; Mukanda wa Nzambi udi wamba: mu kudia ne kunua: "malu onso anudi nuenza ne mu meyi, ne mu bienzedi, enzai onso mu dina dia Mukelenge Yesu" (Kol. 3. 17).
Momumue kabidi bituikala basue kudisangisha mu dina diandi, bidi bikengela bua kudisangisha mu disua diandi, bilondeshele mudiye nkayende musue, nunku Mukelenge neikale munkatshi mua kudisangisha kuetu. Yeye nkayende udi ujadika ne meyi aa ne: "muaba udi babidi anyi basatu badisangisha mu dina dianyi, ndi munkatshi muabu" (Mat. 18. 20). Kuikala kuandi munkatshi muabu kudi kunvuisha ne, bulombodi buoso budi kudiye kupitshila ku
Nyuma Muimpe, butudi nambu mbua mu malu onso kuindila ne kuteya ntema yetu kudiye. Tudi mua kuamba ne tudi badisangishe mu dina diandi, anu patudi tuitabusha bukokeshia buandi. Matayo 18. 20 udi ulesha ngikadilu minene ya nsangilu bu ekelesia:
- "Muaba udi" muaba udi nzambi musungule (Dutel. 12);
- "babidi anyi basatu": nomba mukese udi Nzambi musungule bua bumanyishi bufidibue kudi Kilisto;
- "ekelesia wanyi": Bukole bua Nzambi (Nyuma Muimpe) udi usangisha bena kuitabusha;
- "badisangishe": buobumue bua Nzambi, bumanyishe kudi Nyuma Muimpe;
- "mu dina dianyi": Dina dia bu Nzambi dia Yesu Kilisto didi disangisha;
- "ndi": Kuikala kua muntu mu bu Nzambi buandi- Kilisto
- "munkatshi muabu": Mukelenge Yesu udi nsangilu wa bana ba Nzambi
Mu tshikoso, tudi mua kuamba ne: tudi badisangisha bilondeshele Matayo 18. 20, anu
- Mukelenge ikale munkatshi mua disangisha
- Mubidi wa Kilisto wikale bishimikidi, ne
- Bukokeshi bua Mukelenge buikale bunemekibue mu ditapuluka ne malu mabi wonso

7.11 Disangisha dia "ekelesia" ntshinyi?
Badi babikila disangisha dia ekelesia, "padi ekelesia yonso mujima mudisangishe" (1 Kolinto 14: 23). Patudi tuamba ne "ekelesia yonso", tudi tumona buonso badi basanganyibua muaba X (kampanda), badi mua kudisangisha ne badi ne dijinga edi.
Dipundila dipia-dipia didi difila mishindu isatu ya kudisangisha kua ekelesia:
7.12 Nganyi udi ulombola masangisha? Udi mudimu wa Mpasata anyi wa Mukulu anyi?
Padi bena kuitabusha buonso "badisangishe mu ekelesia mu dina dia Mukelenge" Kilisto udi ne tshia kuikala munkatshi muabu (Matayo 18: 20). Udi ulombola malu wonso.
Kadiena disangisha dilombola kudi muntu umue. Kilisto nkayende ke udi ne bukokeshi buonso (1 Kol. 12. 5), ne Nyuma muimpe udi wenzesha upesha kudi bantu bonso bipedi bia ngasa "bu mudiye musue" (1 Kol. 12. 11). Budikadidi bua kukuatshishangana budiku kudi muena kuitabusha yonso wa balume [1]: udi mua kufila musambu wa Nyuma, kutendelela ne diyi dikole, anyi kuakula bua kukankamika (1 Kol. 14. 26-23).
1 Batho bapuwe biabu mu ekelezia, bilondeshele 1 Kol. 14. 34.

7.13 Nganyi udi ne bua kuenza "mudimu wa dî dia Nzambi"?
Ku "mudimu wa kuamba dî dia Nzambi" (Bienzedi 6. 4) Mukanda wa Nzambi udi utangila tshipedi tshia buambi ne buyishi bua dî dia Nzambi kudi bena kuitabusha. Mudimu eu udi wenshibua kudi badi bapete dipa anyi tshipedi etshi bua kûwenza (buyishi: docteur, bu mpasata: Pasteur). Mudimu eu udi ne tshiakuikla ne ngikadilu wa mei a tshi profete: mbuena kuamba ne diyi dia Nzambi didi dikumbanyina mitshima ya bana tshisamba tshia Nzambi.
Mukanda wa Nzambi kawena mumanye ekelesia ne tshipedi anyi mudimu umue nansha, buena kuamba ne, muntu umue muikale bu "mpasata" ukumbasha bipedi bionso. Nansha mu Antioka, muakadi bena kuitabusha ba bungi balume bakadi bayisha dî dia Nzambi: "Munkatshi mua bena ekelesia ba mu Antioka muakadi baprofete ne bayishi, mena abo akadi Bânaba, ne Shimeona muidika ne, Nige, ne Lukio wa ku Kulene, ne Manaele…, ne Shaula" (Bienzedi 13. 1). Polo, udi wambila bena Kolinto ne: "Nunku ntshinyi bana betu? pa nuadisangisha, muntu ne muntu udi musambu, mukuabu udi ne diyisha, malu onso enzekua bua kudiundishangana" (1 Kol. 14. 26).
Kundekelu, mudimu eu udi ne bua kuenshibua mu dinanga, ne mu ditshina dimpe dia buakane bua Nzambi.

7.14 Dishilangana kai didi pankatshi pa bipedi ne bujitu (charge)?
Bipedi, bidi bukole bua mu nyuma (tshipedi tshia buyishi anyi buambi, tshia butangadiki, tshia bu mpasata (mulami mu dikudimuna dia muaku) ne bikuabu bidi bilonda… Mudimu anyi bujitu, ngetshi tshidi tshipesha mu bukokeshi bua bakulu balami anyi batangidi. Miku eyi "mukulu mulami" ne "mukulu mutangidi" idi tshikudimuinu tshia miaku idi mu français bakuabu babikila ne "diacre" ne "evèque".
Bipedi bidi bualu bua mubidi onso wa Kilisto (Efes. 4. 12), bua bualu ebu, muyishi, tshilejelu, udi mua kulongesha mu misoko anyi mu matunga makuabu. Kadi bujitu budi bupesha anu bua kaba kamue anyi bua tshitupa tshimue kampanda: "mu musoko ne musoko… bakulu" (Tit. 1, 5), ne "ndi nsengelela bakulu… nulame tshisumbu tshia mikoko tshidi munkatshi muenu" (1 Petelo 5. 1, 2).

7.15 Bidi bikengelea kusunguisha kabidi bakulu lelu anyi?
Mu bileshelu bitudi nabi mu dipungila dipia-dipia, bakulu bakadi basungula kudi ba postolo (Bienz. 14. 23) anyi kudi batumibue bandi (Tit. 1. 5). Tito wakapeta bukokeshi ebu kudi mupostolo Polo bua kuenza bualu ebu. Lelu tuetu katuena kabidi ne bapostolo nansha (bualau bakadi bapostolo, bakadi anu aba bakamona Mukelenge Yesu, Bienz. 1. 21, 22 ne Bienz. 9. 4-6 bipetangana ne 1 Kol. 15. 18), ne kabidi kakuena batumibue ba bapostolo badi mua
kubasunguisha, anyi muntu muikale ne bukokeshi bua kudi Nzambi bua kubuenza.
Kadi bantu badi ne ngikadilu idi ikumbana bua kuikala mukulu badiku (1 Tim. 3. 1-6). Dibala ne ntema dia ngikadilu eyi, didi ditulesha ne bantu badi bakumbasha ngikadilu eyi, badi mpukapuka. Kadi badi nayi, badi mua kukuata kabidi mudimu wa bukulu (1 Pet. 5. 2; Bienz. 20. 28).

7.16 Bipedi kai bitudi tusangana bifunda mu dipungila dipia-dipia?
Bipedi binene bitanu mu Efeso 4. Bidi bifila kudi Kilisto:
- Bapotolo. Bakadi bantu bakatangila Mukalenge (Bienzedi 1. 22 ne 9. 4, 5).
- Baprofete. Bakadi bantu bakadi bambila bantu dî dia Nzambi (ke tshidi tshiunvuisha muaku "prophétiser" udi mu mukanda wa français). Kumpala kua dikumbana dia dipungila dipia-dipia, baprofete bakadi ne mabuluibua. Mu mukanda wa Efeso tudi tubala ne: "… bua kabuluibua kudi bapostolo bandi ba tshijila ne kudi baprofete kudi Nyuma" (Efeso 3: 5). Matuku etu aa lelu udi Mukanda wa Nzambi onso mukumbane, mabuluibua onso kabidi adi makumbane. Kutangila, nansha lelu kabidi, mudimu wa tshiprofete udiku: udi ne mudimu wa kuamba pa bualu kampada dî difuma kudi Nzambi, bua kudiundisha bena kuitabusha bakuabu. Mudimu eu udi ubikidibua mu 1 Kolinto 14 bu "mudimu wa tshiprofete" (bilondeshele mukanda wa français). Dî dia mushindu eu didi diumukila anu mu mifundu ya tshijila ya mu Mukanda wa Nzambi, ne kabiena bu dibuluibua dipia-dipia nansha. Tudi tusangana kabidi ne Kuakadi bakashi bakadi biabu bayisha bantu (prophetiser mu mukanda wa français) (Bienzedi 21: 9) – bakadi bakumbasha mudimu eu munkatshi mua bakashi nabu, kadi ke mu ekelesia nansha (1 Kolinto 14. 34).
- Batangadiki. Badi batuala lumu luimpe kudi badi bajimine mu mibi ne babalombola kudi Mukelenge ne mu ekelesia. Tudi ne tshileshelu tshimpe kudi Filippo, mutangadiki (Bienzedi 21. 8) ne mudimu wandi mu Bienzedi 8.
- Bampasata. Badi balama bantu bu mudi mulami wa mikoko ulala tshitabela bua tshisumbu tshia mikoko yandi. Muaku mene Mpasata udi unvuisha mulami. Lelu bantu babungi ku dina edi dia "mpasata" badi bafila diuvuisha dia mushindu mukuabu, ne "udi muntu wakuenzela bionso". Kadi etshi ke mudimu wa "mpasata" bilondeshele lungenyi lua Mukanda wa Nzambi nansha.
- Bambi, bu mulongeshi. Badi bakumbane bua kuamba dî dia Nzambi kudi bantu, mu mushindu wa ne mitshima ya bantu ikale milengibue ne itema bualu bua bushua – bua Mukelenge Yesu Kilisto. "Wakabangila ku Mose ne ku baprofete buonso, wakabajinguluila malu akafundabu mu Mukanda wa Nzambi onso bualu buandi. … Ne bakambilangana ne, mitshima yetu kayakadi itema munda muetu, anyi pakadiye utuambila malu mu nshila, pakadiye utujinguluila Mukanda wa Nzambi anyi?" (Luka 24. 27, 32).
Kumusha ebi, kudi kabidi bipedi bikuabu biabungi mu (1 Kolinto 12 ne mu Lomo 12). Tumanye ne kakuena mufundu wa ku mifundu eyi udi ukumbasha kutela bipedi bionso nansha.

7.17a Bipedi bia malu a kukema, diunvuija diabi didi tshinyi? mu matuku a ntuadijilu a tshikondo tshia buena kilisto
Nzambi wakafila malu a kukema aa, bua kutuisha anyi kujadika ne, wakadi ubanga bualu bupia bupia. Uleja patokene tshikondo tshia mikeshi tshiakamana kupita. Nzambi udi wibaka Ekelesia kupitshila ku Nyuma Muimpe. Ke bualu kayi mu dituku dia pentekoste, wakapesha bayidi bandi bukole bua kuakulabo mu miakulu ya ba bisamba bia bende, yakadi yunvuika kudi bena muakulu wabu bakadi mu muaba au. Muntu kayi wakadi mua kuela mpata ne, eu
kawena mudimu wa Nzambi?
Tshipedi tsjhia kuakula mu ndimi, tshiakadi tshleshelu kudi bantu bakadi kabayi bena kuitabusha (1 Kol. 14. 21).
Bena masama bushuwa bakondopibua (Bienz. 3) kadi kabiakadi bua kujikija ntatu yonso ya bena kuitabusha nansha), biaka, bimanyishilu kudi badi kabayi bena kuitabusha (Bienz. 4. 16, 30; Ebelu 2. 4).

7.17b Bipedi bia malu a kukema, diunvuija diabi didi tshinyi? matuku etu aa
Bipedi bia malu akukema ne bimanyinu, biakadi bua matuku a ku tshibangidilu (Ebelu 2: 3, 4). Biakadi bimanyishilu bia patoke ne, Ekelesia wakadi mudimu wa Nzambi, tshibangidilu tshipia-tshipia.
Mbulelela, Nzambi udi mua kuenza kabidi mu matuku etu aa malu a kukema, ne utshiena wenza. Kadi, bidi bishilangana ne mudimu wa tshipedi tshia malu a kukema.
Kadi bualu budi munyi bua kuakula kua mikulu? Nuitabushe bua ngashi kukonka muntu. Nudi bamanye muntu udi mua kuakula mu muakulu wa bantu pa buloba kadi kayi mu ulonge anyi (bualu bua ke bualu bua kenzeka dituku adi mu Bienz. 2)?

7.18 "Dishimbuka dia Ekelesia" didi diunvuisha ntshinyi?
Dishimbuka didi diunvuisha ne, lelu malu adi mashilange, ne akajadika Nzambi bua Ekelesia ku tshibangidilu dituku dia pentekoste. Bena kilisto bakamana kutangalaka mu bisumbu bia ntendelelu bia bungi. Babungi bakamana kulua bitupa bia bulongolodi nda, pa mutu pa kushala ne kuenza mudimu bu bitupa bia mubidi wa Kilisto.
Bubi bua kuvulangana lelu. Kudi:alu bukuabu bua kukumbasha ku ebu budi ne, bubi bua mishindu yonso buakamana kubuela mu Buena kilisto lelu. Tutele:
- Bubi bua ntendelelu (mudimu wa muntu umue mpasata ku mutu kua buonso, kulombola kua disambila kudi muntu umue moderateur… (Gal. 5: 20)
- Bubi bua dilongesha ku bualu bua Kilisto (dibenga kuitaba bu muntu buandi, bupuangane buende, kuangata kuandi kua mubidi, buntu buandi, mudimu wandi wa bupikudi, lupandu, ne malu makuabu), bitapulukangane ne dî dia Nzambi didi diakudibue.
Bualu bukuabu bua kusakidila: Mpata ku bualu bua mabuluibua a mu diyi dia Nzambi, idi yenda ivulangana bikole.
Bubi bua mu nsombelu (mal moral), budi bulenguludibue bikole, mu mishindu yabu yonso mibi (masandi dishima…), tudi tudisangana mu dinyanguka bu mudi lupongo ludi kaluyi ne ndekelu. Buena kilisto buabungi budi kabuyi buitabusha bubi, kadi budi buitabusha bua kulamakashibua nabu, ne kabuyi buitabusha bua kutapuluka nabu nansha.

7.19 Mushindu kai wa kulesha buobumue mu tshikondo etshi tshia dishimbuka ne tshia ditapuluka?
Muntu wakamana kunyanga bionso anyi? Eyo, kadi kabiena biunvuija kutudi ne, bidi mua kutupangisha bua tuetu kukumbasha malu adi mafunda mu Mukanda wa Nzambi nansha.
Nansha bikala bakuabo benza bulongolodi bushilashilangane…, tuetu bakamana kumanya malu aa malelela, tudi anu mua kukumbasha tshidi Mukanda wa Nzambi wamba: Kudisangisha mu dina dimuepele dia Mukelenge Yesu (Matayo 18. 20), tulesha ne tudi mubidi umue wa Kilisto (1 Kolinto 12. 12, 13).
Lomba Mukelenge, ne neakuleshe bena kuitabusha bakuabu badi basue kumumanya bu Mukelenge(udi ulombola mioyo yabu ne udibu basue kutumikila). Udisangisha nabu, mu dijinga anu dia kukeba kukumbasha tshidi diyi diandi diamba. Ebi kabiena biunvuija ne eu udi mushindu wa kukeba ekelesia mukuabu mupia mupia nansha, bualu bua Nzambi wakamana kuenza ekelesia wende kukadi bidimu biabungi bipite, ne etshi tshikadi Nzambi muenze, tshidi tshikumbane.
Lelu tudi ne bualu bua kuitabusha anu tshikadiye muenze.

7.20 Nganyi udi mua kutshibula diampa (kudia diampa)?
Muena kuitabusha yonso udi kayi munyanguke ne malu mabi. Bualu bua kutshibula kua diamba ku bimanyinu, mbujitu bua muena kuitabusha yonso udi tshitupa tshia mubidi wa kilisto (1 Kol. 10. 17). Kadi tshidi tshiunvuisha kuikala "munyanguke" ntshinyi? Bidi mua kuenzeka mushindu kayi? – kudi malu manene asatu bua bualu ebu:
- Bubi bua bukoya: tshileshelu, muena masandi wa mu Kolinto 5, wakadi ne bua "kumushashibua munkatshi muabu" bualu bua masandi (nv. 13), mbuena kuamba ne kakadi mua kuikala mu buobumue bua bena kilisto nansha (tutu tuamba ne udi mutekibue panshi mu dinyoka), anyi mumushibua ku buobumue bua ditshibula dia bidia bia Mukelenge.
- Dilongesha dibi (mal doctinal): bikala muntu ulua kunudi kayi ne dilongesha dia Kilisto, kanumuakididi mu nzubu yenu nansha, anyi kanumuedi muoyo (2 Yone 9-11), ne kabidi kenuena mua kudia nandi ku bidia bia Mukelenge. Dilongesha dibi, dî dia Nzambi didi dibikila ne "luevene" (Galatiya 5. 9).
- Kupunga diyi mu bualu bubi,anyi kuabanyangana bubi buenza kudi mukuabu: Muntu yonso udi wela mulongeshi mubi (wa dishima) muoyo, "udi wabanyangana nandi midimu yende mibi" (2 Yone 9-11). Bena kuitabusha buonso, bakadi babuela mu ntempelo ya mpingu mu Kolinto, nansha bikalabo kabakadi bitabusha ne mpingu idi bualu, bakamana kubumbakashibua mu buobumue ne tshioshelu tshia bademon. (1 Kolinto 10. 19-22). Tangila kabidi mu 1 Kol. 15. 33; Buak. 2. 14.
7.21 Malanda kayi adi munkatshi mua nsagilu (ekelesia) ya kaba kamue?
Nsangilu udi usanganyibua mu musoko kampanda udi tshitupa tshia Ekelesia mujima wa Nzambi udi pa buloba, ne udi tshimuenenenu tshiende mu musoko au udiye usanganyibua. (1 Kol. 1. 2).
Nsagilu yonso idi mu misoko mishilashilangane idi ne bua kuenza malu munkatshi muabu mu malanda, bu mudi bitupa bishilangane bia mubidi wa muntu bikuatshishangana mudimu, munkatshi muabu kamuyi muikale lukuna, nansha matapuluka makese. Mbulelela ne ke nsagilu ya kaba kamue idi yenza mubidi to- kadi bena kuitabusha balelela badi basanganyibuamu ke badi benza mubidi umue "mubidiumue udiku" (Efes. 4.4) ne kudi kabidi nfumu
(mutu umue) umue wa mubidi eu, mutumbishibue mu diulu, Kilisto udi ulombola bena kuitabusha buonso ne nsangilu yabu yonso, mu dipetangana ne mikuabu. Nsangilu wa pa kaba kamue, udi thimuenenu tshia ekelezia mujima udi pa buloba (1 Kol. 10. 17 et 12,27).
Diba didi Ekelesia kapanda wa kaba kamue wangata dipangadika, tshileshelu witabusha muena kuitabusha mu buobumue nandi, anyi uteka muntu mu dinyoka, dipangadika edi didi ditabushibua kudi ekelesia mikuabu idi mu miaba mikuabu.
Nansha mu diulu, dipangadika edi didi ditabushibua: "Tshionso tshinuasuika pa buloba, nebatshisuika mu diulu" (Matayo 18. 18).
Paulo udi wamba misangu yabungi ne, malu akafundilaye bena ku Kolinto, bienshibue kudi bena kuitabsha buonso mu ekelesia yonso (1 Kol. 1, 2; 4, 17; 7, 17; 11, 16).
7.22 Dinyoka dia Ekelesia ntshiyi?
Kipatshila konso ka dinyoka dia ekelesia nka kuambuluisha kupitshila ku dilongesha dia diyi dia Nzambi, dipingana dia muntu udi mupambuke. Mishindu ya dibela idi ishilangana bilondeshele bualu budi muntu muenze.
Ididi ya bungi:
- Kupingasha muntu udi mutulukile kudi bualu bubi kudi Nzambi: "bana betu, bikala muntu mutulukile kudi bualu bubi, nuenu badi ne Nyuma, numupingashe kudi Nzambi ne mutshima wa kalolo" (Galatiya 6. 1).
- Kudimusha, kumanya batshimbakane: " (1 Tesalonike 5. 14; 2
- Tesalonike 3. 6, 14, 15).
- Kubela ku mesu kua buonso: (1 Timote 5. 20; (tangila tshilejelu
- mu Galatiya 2. 11-14).
- Kudimuka bua badi bavuisha matapuluka: (Tit 3. 10, 11 Lomo 16.17).
- Kupuwisha bua kuakula mu nkatshi mua ekelesia (bua diyisha dia patupu (1 Timote 1. 3, 4; Tito 1. 10, 11).
- Bubi bua muntu nkayende. Budi bubi budi muena kuitabusha muenzele muanabo wa mu kilisto (Matayo 18. 15-20)
- Kumusha muntu mu buobumue bua bena kilisto (kuteka muntu panshi): eu ke mushindu udi mutambe kuikala mukole ne mutumbukewa ku mayoka adi nau ekelesia. Ekelesia udi ne bua kumanya ne kudipuekesha ne kanyinganyinga ne, kena ne bualu bukuabu bua kuenza kudi muntu eu nanasha, budiye nabu mbua kupesha Nzambi malu onso. (Bala 1 Kol. 5).

7.23 Tshidi tshiunvuija kasumbu (secte) ntshinyi?
batendeledi bapanga kulamata ku ntedelelu wa bantu buonso. Buena kilisto, ku mbagilu, buakadi bubikidibua bu Kasumbu (Bienz. 24. 4, 14; 28. 22).
Mu matuku a tshibangidilu, muaku eu wakadi unvuisha anyi ulesha kasumbu ka dimanya anyi bantu bakadi beyemena menshi a nfumu wabu kampanda. Tshileshelu, basadoke: bakadi bamba ne dibika dia bantu ku bafue kadienaku nansha. Nunku kasumbu kadi kamueneka diba didi, dilongesha kampanda ditabushibua, anyi dilongesha dia pa buadi dishindikibua. Ke njiwu yakadi mu Kolinto (1 Kol. 1. 11-13; 3. 3-5), tangila (1 Kol. 11. 18, 19).
Mushindu kayi udi tshisumbu tshia bena kilisto tshilua Kasumbu ka ntendelelu? Mu mishindu ibidi:
- Pa dibu bafuka bulongolodi kampanda bua kubuelamu bua kuabanyangana buobumue ne bitupa bikuabu
- Pa kutekela bantu bujitu bua malu anyi mikeshi idi kayyi mu Mukanda wa Nzambi (mashilangane ne bupuangane mu luendu, mu diyisha, ne mu kudisangisha ne bakuabu). – tsileshelu mukanda wa meyi mapunga.

7.24 Tudi tubikidibua mu dina dia tshisumbu anyi?
Bituikala tudi mu tshisumbu kampanda, anyi bulongolodi, butudi nabu mbua kupatukamu. Bena kilisto ba kumpala kabakadi ne dina kampanda nansha, ne tuetu kabidi lelu katuena mua kuikala nadi to. Bakabapesha tshikidilu tshi "bena kilisto" anu bualu bua bakadi bayidi ba Kilisto, bakadi balamate ku diye ne ku disua diende.
Tudi ne bua kuikala ne disanka bua kuikala anu bitupa bia mubidi wa Kilisto.

7.25 Mushindu kayi wa kudituala kumpala kua bena kilisto badi kabayi badisangisha netu?
Badi bana betu balume ne bakashi mu Kilisto. Bidi bimpe bua kubenga kuenda nabu mu nshila umue wa ditabusha, anyi kutshibula nabu diampa bua kulesha buobumue, kadi tudi ne tshia kubananga. Mushindu kayi wa kubalesha dinanga edi? Patudi tukeba disanka anyi diakalengele diabu! Tukeba bua kubakuatshisha mu mushindu wa bana ba muntu, dibadiundisha ne kubajadika mu ditabusha diabu. Ebi bidi biunvuisha kuabanyangana nabu
dilongesha dia diyi dia Nzambi.

7.26 Bua kushikisha: tshidi ne mushinga munene ntshinyi? Dimanya dilelela dia mifundu (dilongesha), anyi didifila kudi Mukelenge?
Malu aa onso abidi adi ne mushinga munene, Kakuena mushindu wa kutapulula bumue kubukuabu nansha. Buonso buau adi ne dikuatshisha!
Dimanya dilelela dia mifundu, bikaladi kadiyi ne didifila dia kudi Mukelenge, didi bu squelette (mifuba) wa muntu udi kai ne misunyi. Muntudi kayi misunya udi mufue. Kudifila biaku kudiMukelenge, kakuyi ne dimanya dia mifundu anyi dilongesha, kudi bu misunyi idi kayiyi ne squelette (mifuba mituangasha ya mubidi). Muntu kena mua kuimana kulu, bikalaye kayi ne mifuba nansha!
